Wakacje

Na terenie Polski znajduje się zaledwie niewielka część Tatr. Powierzchnia Tatr wynosi około 750 km. kw., z czego w granicach Polski znajduje się 174 km. kw. Ten stosunkowo niewielki obszar w stosunku do obszaru Polski ma jednak szczególne znaczenie, gdyż jest to jedyny w Polsce obszar o charakterze wysokogórskim. Znaczenia temu miejscu dodaje ogromnie urozmaicona budowie geologiczna i rzeźba terenu. Długa, skomplikowana i burzliwa historia geologiczna Tatr doprowadziła do powstania ogromnej różnorodności skał w Tatrach oraz ich uksztaltowania. I tak najwyższą część gór budują najstarsze skały tatrzańskie, które utworzyły się 300 mln lat temu w erze paleozoicznej, ale ulegly wypietrzeniu w okresie ruchów górotwórczych. Skaly te to granitoidy Tatr Wysokich oraz granitoidy i skały metamorficzne Tatr Zachodnich. Z kolei skały osadowe (wapienie, dolomity, łupki i piaskowce) osadzone w erze mezozoicznej, kiedy dzisiejszy rejon Tatr pokrywaly wody morza Tetydy, zostały u jej schyłku zdeformowane i przemieszczone w formie płaszczowin podczas orogenezy alpejskiej, która wypietrzyla szereg gór, miedzy innymi Karpaty. Skały te budują północny skłon Tatr. Są to serie wierchowe Tatr Zachodnich oraz Tatry Reglowe.

   Na wspólczesny wygląd wierzchnia szatę Tatr mialy wplyw przede wszystkim  zlodowacenia, które objęly Europę i Tatry na przestrzeni ostatniego pól miliona lat, a zakończonych przed 10 tys. lat. W związku z tym Tatry Wysokie mają charakterystyczne formy rzeźby polodowcowej: ostre szczyty i granie, liczne kotły polodowcowe zajęte w większości przez jeziora oraz U-kształtne doliny. W Tatrach Wysokich jest wiele jezior, zwanych stawami, z których największe Morskie Oko i Wielki Staw mają powierzchnię po około 35 hektarów. Zlodowacenie niższych Tatr Zachodnich miało mniejszy zasięg. Jednakże i tutaj spotkamy wiele pozostalości tej epoki w postaci kotłów polodowcowych oraz moren. Natomiast na rejon Tatr Zachodnich latwiej ulegających procesom erozyjnym większy wplyw mial okres, który nastąpil po ustąpieniu lodowców. Wytworzyły się tam malownicze doliny z ostańcowymi formami skalnymi oraz wąwozy z kotłami eworsyjnymi w korytach potoków. Na obszarach zbudowanych ze skał węglanowych w wyniku procesów krasowych - których istotą jest rozpuszczanie skał węglanowych przez wodę wzbogaconą w dwutlenek węgla, powstaly malownicze formy skalne oraz jaskinie. Na obszarze TPN poznano dotąd blisko 550 jaskiń. Do najdłuższych należą: Jaskinia Wielka Śnieżna i system Jaskini Wysokiej - Za Siedmioma Progami (ponad 10 km długości korytarzy), oraz jaskinie: Miętusia i Bańdzioch Kominiarski (ponad 9 km długości). Długość 1 km przekracza ogółem 15 jaskiń. Najgłębszą jaskinią jest Wielka Śnieżna - 776 m, a w sumie 15 jaskiń ma głębokość większą od 100 m. W TPN dla ruchu turystycznego udostępnionych jest 6 jaskiń: Mroźna, Mylna, Obłazkowa, Raptawicka i Smocza Jama w Dolinie Kościeliskiej oraz Dziura w Dolinie ku Dziurze. Jedynie Jaskinia Mroźna posiada oświetlenie elektryczne i można ją zwiedzać z przewodnikiem.

Tatry leżą w strefie przejściowej między klimatem morskim a kontynentalnym, z czego wynika duża zmienność pogody tego obszaru. Przeważa tu napływ polarnomorskich mas powietrza z zachodu. Dzięki znacznemu wzniesieniu nad poziom morza w Tatrach występuję piętrowy układ stref klimatycznych. Piętra klimatyczne nawiązują do średnich rocznych temperatur. Do charakterystycznych cech klimatu Tatr należą częste i gwałtowne spadki ciśnienia, częste inwersje temperatur w dolinach tatrzańskich oraz występowanie lokalnego wiatru fenowego - halnego. Wiatr halny osiąga prędkość od 20 do 100 m/s i często dokonuje spustoszeń w drzewostanach.
Przeciętna wysokość opadów w Tatrach wynosi około 1600 mm, przy czym maksymalne ilości opadów występują na wysokości ok. 1800 m n.p.m. Najniższe sumy opadów występują w okresie zimowym, najwyższe w miesiącach letnich.
Liczba dni z trwałą pokrywą śnieżną wynosi od 135 na wys. 1000 m n.p.m. do 230 na wysokości 1885 m n.p.m.
Obszar polskich Tatr należy do zlewiska Morza Bałtyckiego. Największe potoki przekraczają 20 km długości. Sieć rzeczna Tatr Wysokich jest gęstsza od sieci rzecznej Tatr Zachodnich, gdzie na skutek zjawisk krasowych duża część wód odpływa pod ziemię. Najwięcej wody odprowadzane jest w okresie roztopów wiosennych i letnich obfitych opadów, czyli w okresie od maja do lipca. W rejonie krasowym występują wywierzyska - bardzo obfite źródła o wydajności do kilkuset litrów wody na sekundę. W wywierzyskach takich często wypływa woda z sąsiednich, leżących na wschodzie dolin. Przykładowo, wody z Hali Gąsienicowej wypływają w Dolinie Goryczkowej i Olczyskiej. W polskich Tatrach znajduje się ponad 100 naturalnych, malowniczo położonych zbiorników wodnych, z czego ponad 30 to większe jeziora. Największym z nich jest Morskie Oko, o powierzchni 34,5 ha, a najgłębszym Wielki Staw Polski, o głębokości 79,3 m. Jeziora tatrzańskie położone powyżej górnej granicy lasu są oligotroficzne (o ubogim życiu biologicznym), charakteryzują się niezwykle przeźroczystą wodą. Natomiast nieliczne jeziora w piętrze leśnym mają charakter dystroficzny (o bogatym życiu biologicznym), są płytkie i zatorfione.